Kastriotet

Vepra Kastriotët, me 9000 vargje, është shkruar nga Mark Ndoja në vitet 1961-1964, në ndërkohën mes dy dënimeve; më 25 dhjetor 1964, kohë kur autori u internua për 5 vjet në ishullin e Zvernecit. Vepra botohet si porosi e autorit, që i kishte shkruar këto dy vepra në prag të kremtimit të 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut më 1968, si lutje e miqve të tij poetë në vitet ’90, si Pano Taçi e Vehbi Skenderi që kishin lexuar pjesë të dorëshkrimit Kastriotët, në vitet ’60, sidomos për pasurinë e stilit poetik, narracionit të panjohur për Gjon Kastriotin dhe gjuhës epike-kalorsiake.
Libri u daktilografua nga bashkëshortja e autorit Milena, në vitet ’90, dhe botohet si kushtim ndaj saj dhe autorit. Fragmentet e letrave të Markut dërguar së shoqes nga Zverneci japin një ide të skajshme për procesin krijues dhe itinerarin e kësaj vepre me travajet e jetës së autorit.
Vepra Kastriotët, është e shkruar me rastin e 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut dhe kishte nëntitullin Trilogji kreshnike, vepër në tri pjesë. Pjesa e tretë ishte projektuar për Gjergj Kastriotin, projekt që u modifikua në kushtet e reja të internimit në ishullin e Zvërnecit. Në vitin 1967, në vijim të ciklit të Kastriotëve, autori shkroi tragjedinë në vargje Lavdi e shekujve që fillimisht mbante titullin Vdekja e Skënderbeut, e cila do të botohet më vete.
Vepra Kastriotët përbëhet nga 9000 vargje me rima me masën 16 rr. dhe ndahet në tri pjesë sipas temave. Në pjesën e parë, Gjon Kastrioti përshkruhen luftërat e Gjon Kastrotit; në pjesën e dytë nis ekpedita kundër Gjergj Arjanitit; ndërsa argumenti i pjesës së tretë ka në qendër vëllain e Gjergj Kastriotit, fratin Reposh Kastrioti i cili i lutet Zotit në kishën françeskane të Malit Sinai, si Moisiu për popullin e tij të zgjedhur. Lutjet e At Reposhit paralajmërojnë, revanshin e Gjergj Kastriot Skënderbeut kundër Sulltan Muratit.