Shqiperia Mes Italise Dhe Jugosllavise

Në një optikë gjeopolitike dhe me një shqyrtim të hollësishëm të faktorëve veprues që mbizotërojnë politikën në rajonin adriatik, libri i Umberto Nanit, që renditet në Kolanën me “Burime mbi historinë e Shqipërisë”, është mjaft i vlefshëm dhe hedh një dritë të qartë mbi pozicionin e shtetit shqiptar të gjendur përballë dy alternativave të pashmangshme: - të pranonte përthithjen intensive prej fuqisë jugosllave, çka sillte jo vetëm kontrollin e shtetit, por edhe një asimilim të mëtejshëm kombëtar e shoqëror prej ekspansivitetit sllav, ose - të ruante e të zhvillonte konturet e tij shtetërore e kombëtare nën një mburojë italiane, duke përshtatur interesat e përbashkëta adriatike e duke siguruar nga ana tjetër paprekshmërinë prej shteteve ballkanike, e sidomos prej imperializmit jugosllav. Një analizë e mprehtë e faktorëve politikë, ekonomikë, kulturorë e deri gjeografikë, që përbëjnë Jugosllavinë e kohës, me një largpamësi që mund të projektohet edhe në periudhat vijuese të jetës së këtij shteti, bën të mundur të kuptohet drejt dhe të qartësohen shumë qëndrime e lëvizje të kohës edhe në mjedisin politik të brendshëm shqiptar, duke i drejtpeshuar me kushtëzimet e detyrueshme të skakierës gjeopolitike.