Fonetika E Shqipes Standarde

Një nga drejtimet kryesore të kërkimeve gjuhësore shqiptare në etapën e tanishme është studimi gjithnjë e më i thellë i gjuhës standarde shqipe, me qëllim që të depërtohet më thellë në sistemin dhe nënsistemet e saj. Përmbushja e kësaj detyre kërkon që të kalohet nga hulumtimi i rrafsheve të gjuhës në shqyrtimin e hollësishëm të nënsistemeve të tyre përbërëse, duke i parë këto nënsisteme jo si të ngrirë e të veçuar nga njëri-tjetri, por në lidhje e bashkëveprim të ngushtë. Kjo monografi synon të japë një ndihmesë në këtë drejtim, krahas shumë studimeve që janë ndërmarrë nga katedrat e gjuhës shqipe të shkollave të larta dhe nga sektorët gjuhësorë të Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë. Objekt i saj janë ndërrimet morfologjike të fonemave në eptimin (trajtëformimin) e shqipes standarde, të para si një nënsistem i veçantë në sistemin e mjeteve gramatikore të shqipes. Ndërrimet e fonemave në shqipe hasen si në eptim, ashtu dhe në fjalëformim, por ne jemi kufizuar vetëm në të parat. Ndërrimet e fjalëformimit nuk janë prekur, pasi janë të pakta në numër e me funksione gramatikore të parëndësishme. Por edhe brenda trajtëformimit dukuritë e ngjashme në sistemin përemëror gjithashtu nuk janë shqyrtuar, pasi janë të izoluara e nuk paraqesin interes. Nëpërmjet analizës shteruese të materialit kemi pasur si qëllim të përcaktojmë peshën e ndërrimeve morfologjike në eptimin e shqipes standarde në përqasje me mjetet e tjera gramatikore të saj. Për këtë, ndërrimet janë parë në rrafshin sinkronik dhe kryesisht brenda sistemit të gjuhës standarde, e cila në këtë pikë i mbulon thuajse plotësisht sistemet dialektore. Megjithatë, janë përshkruar edhe ndërrimet dialektore që mungojnë në shqipen standarde.