Kontrata Sociale

Vepra themelore e Zhan Zhan Rusosë “Kontrata sociale” vjen e përkthyer nga Qemal Velija, dhe
përfshihet në kolanën: “Mendimi filozofik dhe politik”. Rusoi, duke e nisur punimin e tij me
postulatin e famshëm të tij: “Njeriu ka lindur i lire, dhe ngado është në vargonj”, paralajmëron dhe
qëllimin e veprës së tij për të gjetur një formë të kontratës sociale, me anë të së cilës njerëzit, edhe
duke hyrë pashmangshmërisht dhe me të drejtë në shoqërinë e qytetëruar, e duke gëzuar sigurinë që
ajo ofron, do të ruanin barazinë që karakterizon gjendjen natyrore dhe nuk do të kalonin në një
gjendje të karakterizuar nga pabarazia dhe nga shkeljet e të drejtave; për të gjetur një formë të
shoqërimit që me të gjithë forcën e përbashkët mbron dhe ruan personin dhe pasuritë e çdo anëtari, dhe me anë të
së cilës secili, duke iu bashkuar të gjithëve, t'i bindet megjithatë vetëm vetvehtes, dhe të mbetet jo më pak i lirë
se më parë. Por gjithçka varet nga formula e kontratës sociale, ku, sipas tij, secili individ duhet të
dorëzojë vetvehten dhe të gjithë të drejtat e tij, por marrësi në dorëzim i këtij tjetërsimi nuk është një
individ i vetëm, por trupa politike në tërësinë e saj: secili dorëzon të gjitha të drejtat e tij vetjake për t'i
rimarrë më pas si kolektivitet. Me këtë formulim ai bëhet kështu edhe ati I doktrinës nacionaliste.