Mbi Te Bukuren Dhe Te Madherishmen

“Ndonëse me një karakter dhe stil fare ndryshe nga veprat e tij të mëvonshme (edhe vetë Kanti, në seksionin e parë të librit thotë se, në këtë dorëshkrim, ai paraqet shqyrtimet e tij më tepër si vëzhgues sesa si filozof). “Vëzhgime për ndjenjën e së bukurës dhe së madhërishmes” bartin brenda vetes vulën e karakterit dhe mendimit ende të paartikuluar kritik të Kantit, ndërsa reflektojnë qartë orientimin etik dhe antropologjik të asaj që Kanti ende e quante kategori estetike. Një Kant rigoroz, i paragjykuar në ftohtësinë e zhvillimit të subjektit të tij transcendental dhe rigorozitetin e imperativit kategorik, njerëzoren do ta shohë dhe do ta shprehë më vonë më fuqishëm në “Kritikën e mendjes praktike” (1788), duke thënë: “Dy gjëra më mbushin vatzhdimisht me admirim; Qielli me yje mbi mua dhe ligji moral brenda meje. Dhe këto të dyjat, edhe pse ende të paartikuluara qartë në “Vëzhgime për ndjenjën e së bukurës dhe së madhërishmes” ishin themel i palëkundur edhe i estetikës së tij të hershme, ku e bukura dhe e madhërishmja fundamentohen në përputhshmërinë e natyrës njerëzore me veten, përmes veprimeve të duhura morale, si shfaqje të harmonisë së brendshme në raporte të jashtme ndërnjerëzore.” - Hasnije Uazi.